Ứng dụng mô hình MIKE mô phỏng lũ cho vùng hạ lưu sông Ba tỉnh Phú Yên

 Tài liệu thuộc Tiểu luận về Môi Trường

Sông Ba với tổng diện tích lưu vực 14.132 km2 nằm trên địa phận 3 tỉnh Gia Lai, ĐakLak và Phú Yên. Hàng năm, về mùa lũ, nước sông Ba dồn từ thượng lưu về gây ngập lụt nghiêm trọng cho hạ lưu sông Ba. Lũ đã gây ngập lụt, thiệt hại khá lớn về người và tài sản trên lưu vực. Diện tích đất trồng trọt bị ngập lâu ngày làm cho lúa, hoa màu và các loại cây trồng khác bị chết gây thất thu. Theo thống kê một số năm gần đây cho thấy tình hình lũ lụt trên lưu vực ngày càng nghiêm trọng với mức độ thiệt hại có xu thế ngày càng tăng.

Lũ năm 1990 thiệt hại 21,6 tỷ đồng; Lũ năm 1992 thiệt hại 51,5 tỷ đồng; Lũ năm 1993 thiệt hại 394 tỷ đồng; Lũ năm 1995 thiệt hại 17 tỷ đồng; Lũ năm 1999 thiệt hại 50 tỷ đồng. Năm 2009, lưu lượng nước về sông Ba do Trung Tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn tỉnh Phú Yên này đo được gần 15.000 m3/s nhưng đã làm cả hạ du ngập trắng, thiệt hại nặng cho vùng hạ du lưu vực sông Ba.

Đối với vùng hạ lưu sông Ba, hàng năm vào mùa mưa bão từ trung tuần tháng 9 đến trung tuần tháng 1 vùng này luôn bị mưa bão lũ lụt đe doạ nghiêm trọng và ngày càng diễn biến phức tạp gây nhiều thiệt hại lớn về tài sản và tính mạng người dân trong vùng. Chỉ một thời gian ngắn liên tục trong 9 năm liền (1981, 1986, 1988, 1992, 1993, 1996, 1999, 2005, 2009) vùng này xẩy ra ngập lụt rất lớn, khu vực nội thị Tuy Hoà ngập khoảng 300 ha, độ sâu ngập (0,5-2)m, hầu hết các đường nội thị ngập từ (1- 2) ngày nước mới rút hết. Năm 2009 mức thiệt hại lên đến 3000 tỷ đồng.

Phương pháp tính toán lũ, lụt hiện nay nói chung là trên quan điểm nguyên nhân - kết quả, do vậy phương pháp mô hình toán được coi là hiệu quả và phù hợp nhất, tuy nhiên tùy theo từng mô hình mà có những điều kiện, yêu cầu nhất định về thông tin, số liệu về lưu vực (khí tượng, thủy văn, mặt đệm, sông ngòi, địa hình,…). Hiện nay có nhiều giải pháp phòng, tránh giảm nhẹ thiệt hại do lũ gây ra và tăng cường quản lý lũ, tuỳ theo điều kiện và trình độ phát triển kinh tế, kỹ thuật công nghệ của mỗi quốc gia mà từ đó xây dựng cho mình những phương án và giải pháp cụ thể khác nhau. Trong đó có những giải pháp công trình cũng như phi công trình, và được nhiều nước trên thế giới đã và đang áp dụng là tuỳ theo điều kiện cụ thể từng vùng, từng lưu vực sao cho phát huy tính hiệu quả của nó là lớn nhất. Mục tiêu của phòng tránh và quản lý lũ, lụt là giảm, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại cả về mặt kinh tế, xã hội, con người do lũ, lụt gây ra.

Việc nghiên cứu các giải pháp phòng chống và giảm nhẹ thiệt hại do lũ lụt được nhiều Quốc gia quan tâm và hướng tiếp cận là sự kết hợp giữa các giải pháp công trình và phi công trình. Giải pháp công trình thường được sử dụng là xây dựng các hồ chứa, đê điều, cải tạo bờ sông… Các giải pháp phi công trình là trồng và bảo vệ rừng, xây dựng và vận hành hồ chứa nhằm giảm dòng chảy lũ về hạ lưu, xây dựng các phương án phòng tránh lũ và di dân lúc cần thiết. Việc xây dựng bản đồ ngập lụt nhằm cảnh báo sẽ là một biện pháp rất cần thiết có thể giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản.

Do tính chất nghiêm trọng của lũ đối với vùng hạ lưu sông, đồng thời để cảnh báo về khả năng và diện tích ngập lụt nhằm mục tiêu giảm thiểu các thiệt hại do lũ lụt gây ra và đề xuất các phương án phòng chống nên đề tài này tiến hành nghiên cứu: “Ứng dụng mô hình MIKE mô phỏng lũ cho vùng hạ lưu sông Ba tỉnh Phú Yên”. Kết quả của đề tài sẽ phần nào đánh giá mức độ ngập lụt của vùng nghiên cứu để từ đó có thể đưa ra được những biện pháp phòng tránh giảm thiểu thiệt hại do ngập lụt gây ra.